Rollen opnemen
Door die spanningen en wisselende toestanden in het gezin kan het zijn dat je als kind bepaalde rollen opneemt. Het is eigenlijk een manier om met die spanningen om te gaan, om die op jouw manier zichtbaar te maken en er vorm aan te geven, en dus om het voor jezelf leefbaar te maken.
Er wordt ook gesproken van rolwisseling. Dat betekent dat je niet meer de rol van het kind gaat spelen, maar dat je de rol van “kind zijn” verwisselt voor de rol van “vader of moeder zijn”.
Hier volgen omschrijvingen van een paar van die rollen. Je kan er jezelf misschien in herkennen.
De verantwoordelijke: Je voelt je verantwoordelijk voor strijken, wassen, koken, poetsen en heel wat huishoudelijke taken. Je zorgt voor je broertjes en zusjes en soms zelfs voor je ouders. Deze rol zie je vaak bij het oudste of het enige kind in het gezin. Je mag best een handje toesteken en je hebt zeker het gevoel dat het niet anders kan, maar het mag niet ten koste van jezelf gaan.
Dat wil zeggen dat het niet goed is als je niet meer kan doen wat je vroeger zo graag deed. Het is niet goed als jij jezelf heel moe of uitgeput gaat voelen door al dat huishoudelijk werk, en als je het moeilijk vindt om nog met je hobby’s bezig te zijn omdat je voortdurend gaat zorgen voor je vader of je moeder. Je kan onmogelijk al de taken van ouders helemaal overnemen. Je moet ook nog gewoon “kind” kunnen zijn.
De aanpasser: Ben je een aanpasser, dan ga je je zonder mopperen aanpassen aan alles en nog wat. Je wilt zo weinig mogelijk moeilijkheden veroorzaken en daarom vindt je alles maar OK. Ook hier moet je voorzichtig zijn want het gevaar bestaat dat na een tijd niemand nog gaat rekening houden met wat jij eigenlijk wil, omdat de mensen rondom jou zo gewend zijn dat jij toch maar altijd alles aanvaardt. Het zou dus beter zijn dat je toch probeert om je eigen mening en behoeften uit te spreken.
De rebel of de zondebok: Hiermee bedoelen we het tegenovergestelde van de aanpasser. Je bent dan boos op alles en iedereen, en je komt in opstand of je gaat overal dwarsliggen. Daarom krijg je soms een straf van een leraar of van je ouders want “jij hebt het altijd gedaan” en dat maakt je nog méér boos!
Als KOPP kind doe je dit meestal om op die manier de aandacht af te leiden van de problemen thuis.
Maak jij voortdurend grapjes of ben je de gekke-bekken-trekker in huis die iedereen aan het lachen wilt brengen? Je staat dan vaak in het middelpunt van de belangstelling en misschien wil je op die manier de spanning thuis verminderen. Toch voorzichtig zijn, want ook hier is het mogelijk dat na verloop van tijd niemand je nog serieus wilt nemen omdat ze dat grappig doen van jou zo gewend zijn.
Er is niets mis mee dat je zulke rollen opneemt, want het is gewoon jouw manier van omgaan met moeilijkheden. Maar het is niet gezond als je telkens dezelfde rol blijft spelen en je bijvoorbeeld overal en altijd de grappige blijft. Je kan dus af en toe de verantwoordelijke zijn, soms is het een moment om eens rebel of aanpasser te zijn, en je moet af en toe ook eens de clown kunnen uithangen.